4.3 saylı laboratoriya – AMEA İdarəetmə Sistemləri İnstitutu

+A -A

Laboratoriyanın adı	4.3 saylı Sosiаl-iqtisаdi proseslərin modelləşdirilməsi laboratoriyası
Telefon	(+994 12) 539-27-76
Faks	(+994 12) 539-28-26
Elektron poçt	lab4.3@isi.az
Laboratoriyanın rəhbəri	Həsənli Yadulla Həmdulla oğlu, iqtisad elmləri doktoru, professor
İşçilərin ümumi sayı	13 nəfər
Əsas fəaliyyət istiqamətləri	İqtisadi-riyazi üsullar, o cümlədən balans, optimallaşdırma və ekonometrik modelləşdirmə.
Əsas elmi nəticələri	Qarşılıqlı borc problemi tədqiq edilərək məsələnin həllinin iqtisasdi-riyazi üsulu ("Kredit təkanı” və "İmtina təkanı”) işlənmiş və onun alqoritmləri verilmişdir. C.M .Keyns nəzəriyyəsi əsasında borc ləğvinin multiplikatoru anlayışı daxil edilərək və onun Azərbaycan iqtisadiyyatı timsalında qiyməti hesablanaraq şərhlər verilmişdir; Təbii sərvətlərlə zəngin olan ölkələrin iqtisadi inkişaf dinamikası K.Marksın təkrar istehsal sxemilə araşdırılmış və inkişaf xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmişdir. Əsaslandırılmışdır ki, ölkələrin qeyri-tarazlı inkişaf meyli (maliyyə böhranı və s.) təbii sərvətlərin istismarı nəticəsində artıq dəyər və ya artıq pulun yaradılması ilə əlaqədardır; Azərbaycanın sosial və iqtisadi inkişafının makro ekonometrik modelini işlənmiş və əsas makroiqtisadi göstəriciləri proqnozlaşdırılmışdır; Azərbaycan iqtisadiyyatının sahələrarası əlaqələrinin "Xərclər-buraxılış” modeli, tarazlı qiymətlər modeli, əmək ehtiyatlarının balans modeli, əsas fondların balans modeli tərtib olunaraq müvafiq simulyasiyalar aparılmışdır; Vergi ödəyicilərinin əsas göstəricilərinin paylanma qanunları müəyyənləşdirilərək vergidən yayınma riskləri qiymətləndirilmişdir; Ekonometrik modelləşdirmə üsulu ilə günəş aktivliyinin ölkənin demoqrafik və iqtisadi göstəricilərinə təsiri müəyyənləşdirilmişdir; Ölkələrarası qarşılıqlı borcların effektiv ödənilməsi və ya bağışlanması alqoritmləri bank faizləri nəzərə alınmaqla işlənmiş və Delphi proqramlaşdırma dilində avtomatlaşdırılaraq tətbiqi proqram paketi yaradılmışdır; Ölkələrarası borcların tarazlı qiymətlər indeksi işlənmişdir. Bu indeksin aldığı qiymətdən asılı olaraq vəziyyətin tarazlı inkişafı, real və maliyyə sektorların böhrana meyillik səviyyələri müəyyənləşdirilə bilər; Ekonometrik modelləşdirmə üsulu ilə müəyyən edilmişdir ki, neft ehtiyatlarının istismarının və neft qiymətlərinin artması dünya üzrə borcları, xüsusi ilə vaxtı keçmiş xarici borcların həcmini artırır. Nəticədə maliyyə-iqtisadi böhranın yaranmasını stimullaşdırır.