Suyun həm bərk, həm də maye halı kəşf edilib
15.07.2022 / Maraqlı məlumatlar30 illik bir elmi təxmin üzərində 2 ildir təcrübələr reallaşdıran elm insanları, nəhayət suyun eyni anda həm bərk, həm də maye olduğu super ionik buza aid konkret sübutlar əldə etməyi bacarıblar.
Elm insanları ilk dəfə 1988-ci ildə həm maye, həm də bərk maddə xüsusiyyətləri daşıyan super ionik buzun varlığını təxmin etmişdilər. Lakin dünyada olmayan və yalnız qeyri-adi şərtlərdə var ola bilən super ionik buza dair bu ana qədər bəzi kompüter simulyasiyaları yaradılsa da, hər hansı bir dəlil tapıla bilməmişdi.
ABŞ-ın Kaliforniya Universitetinin nəzdində fəaliyyət göstərən Lourens Livermor Milli Laboratoriyasının (LLNL) elm insanları, 2 il boyunca reallaşdırdıqları müxtəlif təcrübələr nəticəsində eyni anda həm bərk, həm də maye xüsusiyyətləri daşıyan super ionik buzun varlığını sübut etməyi bacarıblar. Uran və Neptun kimi planetlərdə olduğu təxmin edilən super ionik buz, bu planetlərin maqnetik sahəsindəki fərqliliklərə də şərh gətirə bilər.
Tədqiqat qrupunun hazırladığı təcrübə təxminən 10-20 nanosaniyə davam edib. Təcrübə əsnasında iki almazın arasına yerləşdirilən buz parçasına istilik və təzyiqi fövqəladə şəkildə artırması üçün lazer şüası tutulub. İstiliyi təxminən 5 min dərəcəyə çıxan buz parçasında təzyiq isə standart atmosferik təzyiqin 2 qatına çatıb.
Bu fövqəladə şərtlərdə hidrogen atomları mayelərdə olduğu kimi hərəkətlərinə davam edərkən, molekul quruluşu bərk olaraq qalmağa davam edib. Bununla da araşdırmaçılar, ilk dəfə super ionik buza aid konkret dəlillər əldə etdiklərini bildiriblər.