Dünyanın ən sürətli mikroskopu hazırlanıb
22.08.2024 / Maraqlı məlumatlarArizona Universitetindən professor Mohammed Hassan, elektronların hərəkətini saniyədə 2200 km sürətlə müşahidə etməyə imkan verən və vaxtı demək olar ki, donduran dünyanın ən sürətli mikroskopunu hazırlayıb.
Elektronlar saniyədə təxminən 2200 kilometr sürətlə hərəkət edir və bu sürətlə Yer ətrafında cəmi 18.4 saniyəyə bir tam dövrə vura bilirlər. Bu inanılmaz sürətə çatmaq üçün mikroskoplar, son dərəcə yüksək sürətlə işləməlidirlər. Tədqiqat qrupu yalnız bir attosaniyə (10^-18 saniyə) davam edən elektron impulslar yaradaraq bu çətinliyin öhdəsindən gələ bilib. Dünyanın ən sürətli mikroskopu, elm adamlarına əvvəllər müşahidə olunmayan hadisələri araşdırmaq imkanı təqdim edib. Xüsusilə, elektronların kvant fiziki xassələri və hərəkət qanunları haqqında daha dərin anlayışın əldə edilməsi gözlənilir.
Elektronların düzülüşü və yenidən təşkili fizika və kimya sahələrində fundamental problem hesab olunur, lakin indiyə qədər bu hərəkəti öyrənmək olduqca çətin olmuşdur. 21-ci əsrin əvvəllərində fiziklər attosaniyə miqyasında impulslar yarada bilən üsullar hazırladılar. Bu yolla elektronların hərəkətini öyrənmək üçün yeni bir vasitə təqdim edildi. Bu səylər hətta 2023-cü ildə Fizika üzrə Nobel Mükafatına layiq görüldü. Tədqiqatçılar, dünyanın ən sürətli mikroskopunda elektron silahını inkişaf etdirərək yalnızca bir attosaniyə davam edən elektron impulsları yarada bildilər. Bu impulslar, tədqiq olunan nümunəyə yönəldilir və elektronların sürəti nümunədən keçərkən azalır.
Bu, elektron şüasının dalğa cəbhəsinin formasını dəyişir. Yavaşlamış elektron şüa daha sonra lens vasitəsilə böyüdülür və elektron şüasına məruz qaldıqda işıq saçan flüoresan materiala əks olunur. Bu inkişafla artıq atomların içərisində elektronların inanılmaz sürətli hərəkətlərini müşahidə etmək mümkün olmuşdur. Yeni mikroskop attosaniyəlik vaxt ayırma qabiliyyətini təmin etməklə "atom mikroskopu" adlanır və elektronların hərəkətini izləməyə imkan verir.