Alimlər immuniteti öyrənmək və dərman hazırlamaq üçün "çipdə sümük iliyi" yaradıblar
03.02.2025 / Maraqlı məlumatlar
ABŞ-nin Pensilvaniya Universitetinin və digər elmi qurumların alimləri insanın sümük iliyini təqlid edən platforma hazırlayıblar. Cihaz canlı sümük iliyini zədələmə riski olmadan kimyaterapiya və ya şüa terapiyası zamanı xəstələrin hematopoez proseslərini və immun reaksiyalarını öyrənməyə imkan verir.
Bu barədə araşdırma “Cell Stem Cell” (CSC) elmi jurnalında dərc olunub.
Sümük iliyi hər gün milyardlarla qan hüceyrəsi istehsal edən əsas orqandır. Yeni çip hidrogel mühitində özünü təşkil edən qan kök hüceyrələrindən, endotelial və mezenximal hüceyrələrdən istifadə edərək mürəkkəb strukturunu yenidən yaradır. Bu, sümük iliyindəki prosesləri, o cümlədən funksional qan hüceyrələrinin istehsalını və onların digər orqanlarla, məsələn, ağciyərlərlə qarşılıqlı əlaqəsini modelləşdirməyə imkan verir.
"Sistem bu günə qədər yaradılmış ən mürəkkəb biomühəndis toxuma modellərindən biridir", - tədqiqatın müəlliflərindən biri olan biomühəndislik professoru Den Hu deyib.
Cihaz xərçəng xəstəliyinin müalicəsinin yan təsirlərini öyrənmək, yeni dərmanlar hazırlamaq və hətta mikroqravitasiya və radiasiya kimi kosmik şəraitin astronavtların immun sistemlərinə təsirini simulyasiya etmək üçün istifadə edilə bilər.
Layihə əvvəlcə kosmosda toxunulmazlığı öyrənmək üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin texniki nasazlıqlar və pandemiya səbəbindən təcrübələr keçirilmədi. Bununla belə, texnologiyanın yer üzündə çox faydalı olduğu sübut edilib.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bu sıçrayış yeni müalicə üsullarının inkişafını əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirə və immunitet sisteminin necə işlədiyinə dair anlayışımızı yaxşılaşdıra bilər ki, bu, xüsusilə xərçəng xəstələri və digər həssas qruplar üçün vacibdir.
