AzEnRu
  • İNSTİTUT HAQQINDA
    • Ümumi məlumat
    • Rəhbərlik
    • Struktur
    • İctimai təşkilatlar
    • Alimlər
  • XƏBƏRLƏR
    • Bütün xəbərlər
    • Mühüm xəbərlər
    • Tədbirlər
    • Elanlar
    • Xarici əlaqələr və Əməkdaşlıq
    • Nəşr fəaliyyəti
    • Maraqlı məlumatlar
  • ELMİ FƏALİYYƏT
    • Elmi istiqamətlər
    • Elmi nəticələr
    • Elmi şuranın tərkibi
    • Elmi şuranın iclasları
    • İllik hesabat
  • ELMMETRİYA
  • DİSSERTASİYA ŞURASI
    • Doktorantura
    • Dissertasiya şurasının tərkibi
    • Dissertasiya şurasının iclasları
    • Qayda və təlimat
    • Dissertasiyaların avtoreferatları
  • İNNOVASİYA FƏALİYYƏTİ
    • Potensial tətbiqi layihələr
    • Yaradılan cihazlar
    • Tətbiq işləri
    • Patentlər
    • Qrantlar
  • NƏŞRLƏR
    • AMEA-nın Xəbərləri
    • Dəsrlik və Monoqrafiyalar
  • ƏLAQƏ
ANA SƏHİFƏ →XƏBƏRLƏR
+A -A

Marsda qədim bioloji həyata işarə edən molekullar aşkar edilib

26.03.2025 / Maraqlı məlumatlar
Marsda ilk dəfə ən iri karbon molekulları aşkarlanıb. Bu, böyük ehtimalla planetdə qədim həyatın izləri ola bilər. Alimlər planetimizdəki laboratoriyada Mars şəraitini imitasiya edərək oxşar kimyəvi prosesləri yenidən qurublar və bənzər nəticə əldə ediblər. Təcrübənin təkrarlanması bu ehtimalın doğru ola biləcəyini göstərir - milyardlarla il əvvəl Mars bioloji həyat üçün bir yaşayış məkanı olmuş ola bilər. Kəşf NASA-nın Mars səthində fəaliyyət göstərən Curiosity aparatı tərəfindən edilib. O, qədim göl yatağı olduğu ehtimal edilən Gale adlı kraterdə qazma aparıb. Əgər bu ehtimal doğrudursa, burada üzvi çöküntülər olmalıdır, bu da bu ərazini qədim həyat izlərini axtarmaq üçün ideal məkana çevirir. Aparat dayaz bir quyudan nümunə çıxarıb və onu özünün mass-spektrometrinə yerləşdirib.
Təcrübənin şərtlərinə əsasən, nümunədən əvvəlcə molekulyar oksigen çıxarılmalı idi və bu uğurla yerinə yetirilib. Xüsusilə, əsas ölçmələrdən əvvəl cihazın kamerasında temperatur 850 dərəcə Selsiyə qədər qaldırılıb. Əldə olunan məlumatlar arasında çox aşağı konsentrasiyada bir neçə ən uzun karbon zənciri aşkarlanıb: Dekan (C₁₀H₂₂), undekan (C₁₁H₂₄) və dodekan (C₁₂H₂₆). Bunlar xətti quruluşa malik molekullardır və onların stabilliyi halqavari molekullara nisbətən xeyli aşağıdır. Əvvəllər Curiosity Mars nümunələrində halqavari karbon molekullarını aşkar etmişdi. Uzun zəncirli alkan molekulları - yəni doymuş karbohidrogenlər - ilk dəfə aşkarlanıb. Aparat həmçinin bu molekulları müəyyən edə bildiyini təsdiqləyib və bu, artıq özü-özlüyündə son dərəcə dəyərli bir təcrübədir.
 
Marsda bu cür molekulların mövcudluğu, orada keçmişdə baş vermiş geoloji və ya hətta bioloji proseslərə dair mühüm bir işarə ola bilər, çünki bu cür uzun zəncirli birləşmələr adətən üzvi maddələrin parçalanması ilə əlaqələndirilir. Əgər onlar üzvi deyil, qeyri-üzvi mənşəlidirsə, bu halda da hidrotermal sistemlər şəraitində meydana gələ bilərlər. “Həssas xətti molekulların yaranmasından 3.7 milyard il keçməsinə baxmayaraq, hələ də Marsın səthində mövcud olmaları bizə yeni bir fikir söyləməyə imkan verir. Əgər milyardlarla il əvvəl - Yer üzündə həyatın yarandığı dövrlə eyni vaxtda - Marsda da həyat meydana gəlmişdisə, bu qədim həyatın kimyəvi izləri bu gün də mövcud ola bilər və biz onları aşkar edə bilərik” - deyə alimlər bildiriblər.
technote.az
 
Tweet
ELANLAR
  • 26.08.2025
    “Kibernetika və İnformatikanın Problemləri” mövzusunda 6-cı beynəlxalq konfrans (PCI 2025) keçiriləcək
  • 30.06.2025
    ED 1.20 Dissertasiya şurasının iclasında dissertasiya işinin müdafiəsi keçiriləcək
  • 30.06.2025
    ED 1.20 Dissertasiya şurasının iclasında dissertasiya işinin müdafiəsi keçiriləcək
  • 30.05.2025
    ED 1.20 Dissertasiya şurasının iclasında dissertasiya işinin müdafiəsi keçiriləcək
Akademik Telman Əliyev
www.telmanaliev.az
HORIZON EUROPE
AR Elm və Təhsil Nazirliyi
İdarəetmə Sistemləri İnstitutu
Avropa İttifaqının
HORIZON EUROPE proqramının
Rəqəmsal, Sənaye və Kosmos istiqaməti üzrə dayaq nöqtəsidir
DÖVRİ NƏŞR
  • İNSTİTUT HAQQINDA
    • Ümumi məlumat
    • Rəhbərlik
    • İctimai təşkilatlar
    • Struktur
  • ELMİ FƏALİYYƏT
    • Elmi istiqamətlər
    • Elmi nəticələr
    • Doktorantura
    • Magistratura
  • İNNOVASİYA FƏALİYYƏTİ
    • Potensial tətbiqi layihələr
    • Tətbiq işləri
    • Patentlər
    • Qrantlar
  • XƏBƏRLƏR
    • Konfranslar, İclaslar
    • Mühüm xəbərlər
  • FAYDALI KEÇİDLƏR
    • Elanlar
    • Yeni nəşrlər
    • Linklər
Copyright © 2010-2025 İdarəetmə Sistemləri İnstitutu
Saytın xəritəsi