Məlumatların buzda saxlanması üsulu hazırlanıb
23.06.2025 / Maraqlı məlumatlar
Buz özündə qədim dövrlər haqqında elm üçün dəyərli məlumatları saxlayır, lakin onu ikili (binary) kodla mesajların ötürülməsi üçün də istifadə etmək olar. Çinli alimlər hava qabarcıqlarının formasını və buz qatındakı yerləşməsini dəyişdirərək məlumatı yazmağın və oxumağın bir yolunu kəşf ediblər. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, belə mesajlar uzun müddət ərzində saxlanıla bilər, onları vizual olaraq asanlıqla müşahidə etmək və oxumaq mümkündür. Su donarkən içindəki qaz hava cibləri əmələ gətirir. Bu qabarcıqlar əgər buz sürətlə donursa, yumurtaya bənzər, yavaş donarsa, iynəvari forma alır. Donma sürətini dəyişməklə bu fərqləri növbəli şəkildə istifadə edərək ikili məlumat yazısı yaratmaq olar. Pekin Texnologiya İnstitutunun tədqiqatçıları məhz bu üsulu tətbiq ediblər. Alimlər bir neçə yanaşmanı nəzərdən keçirsələr də, ikili kodun ən effektiv üsul olduğunu müəyyən ediblər.
ZME Science yazır ki, bu üsul Mors əlifbası ilə müqayisədə 10 dəfə daha çox məlumat saxlamağa imkan verir. “Qabarcıqların yerləşməsi və forması donma sürətindən asılı olduğuna görə, bu sürəti fərdi şəkildə idarə etməklə buzda qabarcıqların formasına və paylanmasına nəzarət etmək mümkündür” - deyə elmi qrupun rəhbəri Song Mengjie bildirib. Bu ideyanı yoxlamaq üçün o və həmkarları suyu şəffaf lövhələr arasında nazik qatlarla tökərək, onu dəqiq şəkildə nəzarət olunan soyuq plitə vasitəsilə dondurublar. Buzun yaranma sürətini tənzimləməklə onlar əmələ gələn hava qabarcıqlarının ölçüsünü, formasını və qat-qat yerləşməsini dəyişdirə biliblər. Alimlər həmçinin müəyyən ediblər ki, temperaturu qəfil aşağı salmaqla donma sürətini artırmaq nəticəsində yalnız bir qat hava qabarcığı formalaşır. Bu isə məlumat qatları yaratmağa imkan verir - burada hər bir qabarcıq qatı ayrıca bir mesajdır.
Daha sonra tədqiqatçılar dekodlaşdırma sistemi qurublar. Bu sistem buz parçalarının ağ-qara şəkillərini çəkən kameradan və qabarcıqların yerləşməsini və parlaqlığını oxuyan kompüter tətbiqindən ibarətdir. Bu məlumatlar əsasında tətbiq mesajı yenidən bərpa edir. Hazırda bu məlumat saxlama üsulunun tutumu kifayət qədər məhduddur - bir buz kubunda cəmi bir neçə cümlə saxlamaq mümkündür. Lakin alimlər hesab edirlər ki, bu sistemi daha səmərəli etmək və genişləndirmək olar. Onların fikrincə, buzda məlumat saxlama üsulu sonda qütblər, dərin mağaralar və ya kriogen laboratoriyalar kimi soyuq şəraitdə real istifadə üçün uyğun üsul ola bilər. “Soyuq bölgələrdə hava qabarcıqlarından mesajların ötürülməsi və saxlanması vasitəsi kimi istifadə, telekommunikasiyadan daha az enerji tələb edir və kağız sənədlərlə müqayisədə daha az nəzərə çarpır” - deyə Song bildirib.
