Britaniya alimləri daha keyfiyyətli dərmanların istehsalına təkan verəcək genetik kodu dəyişdirilmiş yeni bakteriya ştammı hazırlayıblar
14.08.2025 / Maraqlı məlumatlar
Britaniya alimləri genetik cəhətdən yenidən kodlanmış genomu olan yeni “Escherichia coli” adlı ştamm hazırlayıblar.
Krallığın Tibbi Tədqiqat Şurasının Molekulyar Biologiya Laboratoriyasından olan tədqiqatçıların fikrincə, genetik kodun həyat üçün vacib olan zülalların sintezindən məsul olan kodon adlanan üçlü nukleotidlərdən ibarət olduğu məlumdur. Təbiətdə 64 kodon var, bununla yanaşı, 20 amin turşusu mövcuddur. Yeni yaradılmış ştam indi adi 64 əvəzinə cəmi 57 kodondan ibarətdir.
Bu inkişaf məlum orqanizmlər arasında ən yığcam genomla nəticələnib. Kodonların sayını azaldan alimlər DNT kodunun bir hissəsini azad ediblər, o cümlədən təbiətdə tapılmayan yeni amin turşularının dizaynı və istifadəsi potensialını yaradıblar.
Alimlər qrupu 2019-cu ildə 18.000 DNT modifikasiyası tələb edən 61 kodonlu “Syn61” adlı ştamm yaratmışdı. Son araşdırmada sintetik bioloq Uesli Robertsonun rəhbərlik etdiyi bir qrup 100 mindən çox modifikasiya həyata keçirərək, “Syn57” adlı yeni bir ştamm istehsal edib.
Robertson qeyd edib ki, “Syn57” hazırda standart “Escherichia coli”dən dörd dəfə yavaş böyüyür, lakin tədqiqatçılar əlavə düzəlişlərin böyümə sürətini artıra biləcəyinə inanırlar. Əvvəlki “Syn61” ştammı artıq daha etibarlı dərmanlar istehsal etmək üçün istifadə olunur.
Robertson yeni ştammı radikal şəkildə yenidən kodlanmış bir genom kimi təsvir edib. O əlavə edib ki, bu, sintetik biologiyanın genetik ardıcıllığını təbii həyat üçün əlçatmaz sahələrə köçürmək qabiliyyətini nümayiş etdirir.
Bu mühəndislik bakteriyasının əhəmiyyəti onun unikal virusa davamlı xassələri olan bakteriyaların yaradılmasına kömək etmək potensialındadır. Yeni ştamm innovativ dərman vasitələrinin və qabaqcıl materialların inkişafı üçün yeni üfüqlər açır. Alimlər bildirirlər ki, bu, sintetik biologiya və gen mühəndisliyi sahələrində irəliyə doğru atılmış mühüm addımdır.
